Page 15 - Tezkoopiş Kadın

Sedef Yürekli

Kadınlar

Geleneksel bir el sanatından çok daha fazlası olan sedef
kakma sanatı Halfeti’de ve usta öğreticilerin kurs açtığı diğer
illerde pek çok kadının ekonomik özgürlüğü olmaya devam
ediyor. Gerek Mehmet Usta gerek Safiye Usta bu sanata
merakı olan herkesin, özellikle de kadınların gelip kurslara
katılmasını ve kursiyerlerin sedef işlemeciliğini Türkiye’nin
dört bir yanına yaymasını istiyor. Daha çok kadının sedefle
tanıştığı yarınlara…

Meltem Alkur / Hacettepe Üniversitesi Türk Halkbilimi Bölümü, Yüksek Lisans Öğrencisi

Şanlıurfa’nın yaklaşık 120 km batısında bulunan Halfeti
ilçesi, Güneydoğu Anadolu’nun saklı cenneti olarak bi-
linmektedir. 2000 yılında inşa edilen Birecik Barajı nede-
niyle Halfeti’nin bir kısmı ve bazı civar köyler sular altında
kalmış, ilçenin büyük kısmı Yukarı Halfeti’ye taşınmıştır.
Baraja rağmen Halfeti, Savaşan Köyü minaresi gibi Fırat
Nehri’ne direnen kültürel ögeleri ile zamansal bir yolculuk
sunan dalış turizmiyle son yıllarda pek çok turistin odak
noktası olmaktadır. Yine de, Halfeti’yi Halfeti yapan sade-
ce sular altında bıraktıkları değil, aynı zamanda su üstüne
çıkardıklarıdır.
Sedef; istiridye ve midye gibi deniz canlılarının kabukla-
rının şekillendirilmesiyle elde edilen sert bir taştır. Fırat’ın
derinliklerinde de bolca bulunan kabuklar nehrin çekil-
diği zamanlarda toplanmakta ve sedef kakma sanatının
ana maddesi olarak kullanılmaktadır. Çok eski bir sanat
olduğu söylenen sedef işlemenin 1960’larda Suriye’den
Gaziantep’e pistol tabancalarla getirildiği söylenmektedir.
Halfeti ise bu sanatla 1970’lerde tüfekçi Fikret Demir saye-
sinde tanışır. 1976 yılında Mehmet Açar (56), Fikret Usta’nın
çırağı olur ve kendini sedefe verir. Böylelikle Halfeti’deki
pek çok kadının hayatına dokunacak bir sanat yaygınlaş-
maya başlar.
2010 yılında Halk Eğitim Merkezi’ne bağlı olarak açtığı
kursla neredeyse 200 kadına bu sanatı öğreten Mehmet
Usta yöre kadınlarının içinde bulunduğu durumu şöyle
anlatır:
“Bu toprakların kadını çok sahipsizdir. Eve kapalı kalırlar.
Ben isterim ki eşim bana muhtaç olmasın. Kadınlar ken-

T T
Tez-Koop-İş Kadın 13ez-Koop-İş Kadın 13ez-Koop-İş Kadın 13