“Engellilerin İnsan Hakları Güçlendirilmeli ve Geliştirilmelidir”

Tez-Koop-İş Sendikası Genel Yönetim Kurulu’nun 3 Aralık Dünya Engelliler Günü nedeniyle basına ve kamuoyuna açıklaması:

Sosyal ve hukuk devleti olmanın gereklerinden biri yurttaşların yaşam koşullarını iyileştirmek için onlara yeterli, güvenli ve kaliteli kamu hizmeti sağlamak; ekonomik, sosyal ve siyasal haklarını tam ve eksiksiz biçimde yaşama geçirecek koşulları yaratmaktır.

Türkiye’de devletin bu görevini tam olarak yerine getirdiğini söyleyebilmek olanaksızdır. Demokratik hak ve özgürlüklerin kısıtlandığı; düşünce, söz ve eylem haklarının engellendiği; uygulanan ekonomik politikalarla kamu kurum ve kuruluşlarının işlevsizleştirildiği; sosyal eşitsizliklerin arttırıldığı koşullarda, sosyal devlet olmanın gereklerinin yerine getirildiği ileri sürülemez. 

Ülkemiz nüfusunun yaklaşık yüzde 10-12’sini oluşturan engellilerin yaşadığı ayrımcılıkların, eşitsizliklerin ve ötekileştirmelerin aşılamaması, onlara sağlanan kısıtlı olanakların “sosyal hak” olarak değil, “bağış”, “lütuf” “hayırseverlik” olarak sunulması yaygın bir uygulama olarak varlığını sürdürmektedir. Oysa ülkemizde geniş bir toplumsal kesim olarak engellilerin yaşadığı sağlık, eğitim, istihdam, rehabilitasyon, sosyal güvenlik, bağımsız bir yaşam sürdürebilme, hak ve olanaklara erişilebilirlik, siyasal, sosyal ve ekonomik yaşama katılım gibi konular başta olmak üzere birçok  sorunu bulunmaktadır.

Türkiye’de engellilerin sorunlarına ilişkin güncel veriler yıllardır yayınlanmamaktadır. Kamusal alanların engelliler için yeniden düzenlenmesi konusunda gündeme getirilen zorunluluklar sürekli olarak ertelenmektedir. Bu nedenle erişilebilir kamu binaları ve toplu taşıma araçlarının sayısı son derece düşüktür. 

Buna karşılık engellilerin hakları konusunda mutlaka bir ulusal eylem planının var olması, engelli politikalarının tüm politika alanlarında ana akımlaştırılması ve engelli örgütlerinin katılımıyla izlenmesi gerekmektedir.

Birleşmiş Milletler’in “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmesi”ni 2008 yılında TBMM’nde onaylamış olan Türkiye’nin bu sözleşmede yer alan genel ilkeleri bir yükümlülük olarak yaşama geçirmesi zorunludur: 

–   Engelliliğe dayalı herhangi bir ayrımcılığa izin vermeksizin tüm engellilerin insan hak ve temel özgürlüklerinin eksiksiz olarak yaşama  geçirilmesini  sağlamak ve engellilerin hak ve özgürlüklerini güçlendirmek; 

–   Engelliler için tanınan tüm hakların uygulanması için gerekli tüm yasal, idari ve diğer tedbirleri almak; 

–   Engelliler aleyhine  ayrımcılık  teşkil  eden  yasaları,  düzenlemeleri, gelenekleri  ve uygulamaları  değiştirmek  veya  ortadan  kaldırmak  amacıyla  gerekli  olan, yasal düzenlemeler de dahil tüm önlemleri almak; 

 –   Kişiler, örgütler veya özel kuruluşların engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarını sonlandırmak için gerekli tüm uygun tedbirleri almak;

–   Engellilerin özel ihtiyaçlarını karşılamak üzere evrensel olarak tasarlanmış ürünler, hizmetler, ekipman ve   tesislerin araştırılması, geliştirilmesi, teminini ve kullanılabilirliğini sağlamak veya desteklemek;

–   Bilgi ve iletişim teknolojileri, hareket kolaylaştırıcı araçlar, yardımcı teknolojiler gibi engellilere yönelik yeni teknolojilerin araştırılmasını, geliştirilmesini gerçekleştirmek.

Engellilerin sorunlarını geniş zaman süreci içinde çözümlemeye çalışmak, kurumsallaşmaları ve kaynak oluşumlarını buna göre saptamak, engellilere yapılacak en büyük haksızlıklardan biridir. Çünkü gerçekte engelliler için zaman genellikle gecikmiş/geciktirilmiş bir zamandır. Çok yönlü, çok boyutlu, çok kaynaklı ve süreklilik içeren sorunlarının çözümü için olumlu ayrımcılık ve öncelikler asla tartışılmaması gereken bir zorunluluktur.

Özellikle vurgulmak istiyoruz: Engellilerin insan haklarının güçlendirilmesi ve geliştirilmesi gerektiği bilinciyle; ırk, ten rengi,  cinsiyet,  dil, din,  siyasi  veya  başka  fikir,  ulusal,  etnik  veya  toplumsal  köken,  mülkiyet, doğum,  yaş  veya  başka  bir  statü  nedeniyle ayrımcılığa uğramamalarını istiyoruz.

3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nün, engelsiz bir yaşam için duyarlılıkların artırıldığı, engellilerin karşılaştığı sorunlara etkili çözümlerin üretildiği bir bir gün olarak anılmasını diliyoruz.