İş güvencesi ve işten çıkarmada geçerli nedenler – Hüseyin İrfan Fırat (Birgün)
İşyerimizde yaşı ve özel durumu itibariyle işten ayrılmak isteyen bir kadın çalışanımız var. İşverenimiz bu kişiye tazminatlı olarak çıkış yapmak istiyor ve ödediği tazminatı kanuni olarak da göstermek istiyor. Bu durumda iş kanununun hangi maddesine istinaden çıkış işlemini yapabiliriz?
Öncelikle siz işyerinizin İş Güvencesi Yasası kapsamında olup olmadığını belirtmemişsiniz. Yani işyeriniz şayet 30 ve daha fazla çalışanı olan bir işyeri ise İş Güvencesi yasası kapsamındadır. Değilse Çalışanlar iş güvencesi yasası kapsamında olmaz bu da vereceğimiz cevaba etki eder. Bu durumda her iki koşula göre de yanıt verelim.
1. İşyeri iş güvencesi yasası kapsamında değilse:
İşyerinin İş Güvencesi Yasası kapsamında olmayan 30 kişiden az çalışanı olan bir işyeri olması koşulunda işveren işten çıkartma konusunda haklı ya da geçerli bir neden göstermek zorunda değildir. Bu koşulda ihbar ve kıdem tazminatı ile diğer işçilik haklarını (kullanılmayan yıllık ücretli izin, fazla mesai gibi) ödemek suretiyle İş Kanunu 17. Madde çerçevesinde İşveren işçinin iş sözleşmesini sonlandırılabilir.
2. İşyeri İş Güvencesi Yasası kapsamında ise:
İşyerinin 30 ve daha fazla personeli olan bir işyeri olması ve dolayısı ile İş güvencesi yasası kapsamında olması koşulunda ise durum değişir. Bu koşulda işveren işi 6 aydan fazla sürmüş olan belirsiz süreli sözleşmeyle çalıştırılan bir işçiyi işten çıkarmak konusunda geçerli bir neden göstermek zorundadır.
İşten çıkarmada geçerli nedenler:
Bu nedenler işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli nedenler olmak zorundadır. Bunları kendi içinde kategorize edecek olursak İşletme içi ve İşletme dışı nedenler olarak ayırabiliriz.
İşletme içi nedenlere Organizasyonel daralma (küçülme) işyerinin kapanması gibi örnekler gösterilebilir. İşletme dışı nedenlere ise global ekonomik kriz, pazar kaybı gibi ekonomik nedenler örnek verilebilir.
Diğer taraftan işçiden kaynaklanan fesih nedenlerine örnek vermek gerekirse işçinin işin akışına etki edecek olumsuz davranışları ve verimsizlik (performans yetersizliği) gibi durumlar gösterilebilir.
Şimdi bu durumda sizin sorunuza dönecek olursak yukarıda da belirttiğimiz gibi işyeriniz, İş Güvencesi Yasası kapsamında değilse 17. Madde kapsamında çıkış işlemi uygulanabilir. Şayet işyeriniz İş Güvencesi Yasası kapsamında ise belirttiğimiz geçerli nedenlere uymak ve bu kapsamda çıkış işlemi yapmak zorundasınız. Son olarak da bu çalışana ödenecek olan tazminatlar yasal ödemeler olduğundan zaten işveren bu ödemeleri gider olarak gösterebilmektedir.
