696 Sayılı KHK ile Yapılan Taşeron Düzenlemesi: Ne Umduk Ne Bulduk – Meliha Kaplan

Yıllardır kadro özlemiyle bekleyen 1 milyon civarında taşeron işçiyi ve aileleriyle birlikte 4 milyon kişiyi ilgilendiren taşeron işçilere kadro konusu, 24 Aralık 2017 tarihinde Resmî Gazete yayımlanan 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile düzenlendi. Milyonlarca insanı ilgilendiren taşeron düzenlemesi, meclise getirilmeden, işçi temsilcileriyle görüşülmeden, sendikalarla müzakere edilmeden, kamuoyuna düzenlemenin içeriğine dair hiçbir bilgi verilmeden bir gecede KHK ile getirilmiş oldu. Düzenleme Üçlü Danışma Kurulu’nda da Ekonomik ve Sosyal Konsey’de de görüşülmedi. 696 sayılı KHK ile kapsama alınan merkezi idarelerde çalışan taşeron işçilerin, kadroya geçebilmeleri için aşağıda sıralı olan şartları sağlaması isteniyor:

1) İşçinin başvuru yapması koşulu aranıyor.

2) İşçinin Devlet Memurları Kanunu’nda bulunan aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir;

• Türk vatandaşı olmak,

• Kamu haklarından mahrum bulunmamak,

• Bazı suçlardan mahkûm olmamış olmak,

• Askerlikle ilgisi bulunmamak,

• Görevi yapmasına engel akıl hastalığı bulunmamak,

• Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.

3) İşçinin 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle taşeronda çalışıyor ya da bu tarih itibariyle analık veya hastalık izninde ya da askerde olması,

4) İşçinin taşeronda çalıştırıldığı döneme ilişkin açmış olduğu dava ve/veya icra takiplerinden feragat etmesi,

5) İşçinin kadroya alınması karşılığında geçmişe dönük bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını beyan etmesi,

6) İşçinin çalıştırıldığı ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi olması,

7) İşçinin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığına hak kazanmamış olması,

8) İşçinin yapılacak sınav ya da sınavlarda başarılı olması.

Tebligat yapılmıyor

Hakkı olan kadro için yukarıdaki şartları taşımak zorunda bırakılan işçiler, aynı zamanda diğer kamu işçileri ile eşit haklara sahip olmayacak, daha düşük ücretlerle çalışacaklardır. Yani ikinci sınıf kamu işçisi olacaklardır. Kadro için başvuranların şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti ve bu tespite ilişkin itirazların karara bağlanması için kapsamdaki idarelerin bünyesinde en az üç kişiden oluşan tespit komisyonları oluşturulacak. Komisyonlara; merkez teşkilatlarında üst yönetici yardımcısı, üniversitelerde genel sekreter, taşra teşkilatlarında bölge veya il müdürü başkanlık edecek. Tespit komisyonları, üye tam sayısı ile toplanacak ve oy çokluğu ile karar alacak. Komisyonlar için yeterli sayıda personel görevlendirilecek.

Şartları taşıyıp, taşımadığı tespit edilen taşeron işçilerin isimleri, başvurularını yaptıkları birimler tarafından ilan edilecek. Başvuru sahiplerine ayrıca tebligat yapılmayacak. İnceleme neticesinde gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu tespit edilenlerin başvuruları geçersiz sayılacak. Komisyon kararına göre sınava girmeye hak kazanamayanlar, gerekçesiyle birlikte yazılı olarak itirazda bulunabilecek. Komisyon itirazı inceleyip karara bağlayacak ve yazılı olarak tebliğ edecek. Bu karar kesin olacak.

Sözlü sınavın ölçütü yok

“Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” çıkarılarak sınavın nasıl uygulanacağına dair açıklama yapılmıştır. Yönetmeliğe göre yapılacak olan sınav yalnızca yazılı, yalnızca sözlü, yalnızca uygulamalı, yazılı ve sözlü, sözlü ve uygulamalı şekillerde yapılabilecek. Uygulanacak sınav yöntemi bakanlıklarda bakan, diğer idarelerde ilgili idarenin üst yöneticisi tarafından belirlenecek. Sınava katılanların görev yaptıkları alanlar dikkate alınarak farklı işlerde çalışanlara farklı sınav uygulanabilecek. Yazılı sınav, sınav kurulu tarafından 100 puan üzerinden değerlendirilecek ve başarılı sayılmak için yazılı sınavdan en az 50 puan almak gerekecek. Ancak sözlü ve uygulamalı sınavlara ilişkin bir başarı kriteri belirlenmedi. Sözlü ve uygulamalı sınavlara giren işçiler, sınav kurulu tarafından “başarılı” veya “başarısız” olarak tutanağa geçirilecek. Yani, işçinin başarılı ya da başarısız olduğunu sınav kurulu kendi inisiyatifine göre belirleyebilecek.

Tüm şartları sağlayan ve yapılacak sınavda da başarılı olan işçilerin kadroya geçişleri 2 Nisan 2018 tarihine kadar tamamlanmış olacak. İşçiler için ortak bir geçiş tarihi olmayacak, idareler sınav işlemlerini “tamamladıkları işçilerin geçişlerini” yapacaklar.

Taşeron işçiler kadroya alındıklarında kendileri ile aynı işi yapmakta olan kamu işçileri ile eşit haklardan yararlanmalıdır. Anayasa’nın ve 4857 Sayılı İş Kanunu eşitlik ilkesi gereği, kadroya alınan taşeron işçilerin ücret ve sosyal hakları kamu işçileri ile aynı olmalıdır. İşçiler çalıştıkları kamu kuruluşunda var olan sendikaya üye olmalı ve mevcut toplu iş sözleşmesinden hemen yararlanabilmelidir.

Bugün gelinen noktada başta taşeron işçiler olmak üzere tüm kesimler birçok soruyla karşı karşıyalar. Kimse düzenlemenin nasıl hayata geçeceğine dair net bir bilgiye sahip değil. Eğer düzenleme muhataplarıyla görüşülerek hazırlanmış olsaydı sorunlar giderilmiş olacak, yayınlandıktan sonra ortaya çıkan eksiklikler, yanlışlar ve haksızlıklar önlenebilecekti.