7 Ekim Dünya İnsana Yakışır İş Günü

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), 1999 yılında gerçekleşen 87. Çalışma Konferansı Genel Direktör Raporunda temel amacını “kadın ve erkeklerin özgürlük, eşitlik, güvenlik ve saygınlık koşullarında insana yakışır ve üretken işler elde etme fırsatlarını teşvik etmek” olarak belirledi. ILO’nun bu amaç bağlamında tespit ettiği bir politika alanı da insana yakışır işler yaratılmasıydı.

Bir işin insana yakışır iş olarak nitelendirilebilmesi için en genel anlamıyla,

• Ücrette adaletin sağlanması,
• Çalışma ortamında işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinin etkin bir biçimde alınması,
• İşçilerin ve ailelerinin sosyal koruma kapsamına alınması,
• Sendikal örgütlenme özgürlüğü ve toplu sözleşme hakkının tanınması gerekir.

Ne var ki sayılan boyutlara ilişkin veriler, dünyada ve ülkemizde insana yakışır iş açığını gözler önüne seriyor.

• Dünya ekonomisi son 40 yılda dört katına çıkarken, ücret gelirlerinin payı yüzde 13 oranında düştü. Türkiye’de ise emeğin milli gelirden aldığı pay 2021 yılında yüzde 30 iken, 2022 yılında yüzde 26,3’e geriledi.
• Dünya genelinde kayıtlı olarak çalışan işçilerin yüzde 20’si asgari ücretliyken; Türkiye’de açlık sınırının altında kalan asgari ücret civarında ücretlerle geçinenlerin tüm çalışanlara oranı yüzde 50 seviyelerinde seyretmeye devam etti.
• 2022 yılında gerçekleşen 110. Uluslararası Çalışma Konferansı’nda, ILO’nun Çalışma Yaşamında Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesine güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı ilkesinin eklenmesi kararı alındı. Ancak aralarında 2023 yılının ilk sekiz ayında 1255 işçinin yaşamını yitirdiği Türkiye’nin de olduğu pek çok ülkede, gerekli işçi sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmadığından her yıl milyonlarca işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetmeye devam ediyor.
• Bugün dünyada insanların yalnızca yüzde 47’si en az bir sosyal korumadan etkin biçimde yararlanabiliyor. Diğer bir deyişle dünya genelinde 4 milyardan fazla insan herhangi bir sosyal korumadan yoksun durumda. Türkiye ise OECD ülkeleri arasında sosyal korumaya yapılan kamu harcamalarının GSYİH içindeki payı en düşük olan ikinci ülke konumunda.
• Diğer yandan 2023 yılı Küresel Haklar Endeksine göre yıl boyunca ülkelerin yüzde 87’sinde grev, yüzde 79’unda toplu pazarlık hakkı ihlal edildi. Bu ülkeler arasında, işçiler için en kötü 10 ülkeden biri olarak sayılan Türkiye de var. İfade ve toplanma özgürlüğü ülkelerin yüzde 42’sinde kısıtlanırken, yüzde 77’sinde işçiler sendika kurma ve sendikaya katılma hakkından mahrum bırakıldı. Rapor, ülkelerin yüzde 65’inde ise işçilerin adalete erişiminin kısıtlı olduğunu ya da hiç olmadığını ortaya koydu.

Bugün, dünya genelinde işçilerin mütevazı ücret taleplerinin bile reddedildiği, işverenlerin ücretleri bastırdığı, merkez bankalarının enflasyonla mücadele etmek için ücretleri düşük tutma yönündeki çürütülmüş yaklaşımın ötesine geçmediği, hükümetlerin ise sendikal örgütlenme ve toplu pazarlık hakkını engellemeye dönük müdahalelerde bulunduğu bir dönemden geçiliyor. Bu bağlamda ITUC tarafından, 2023 yılı Dünya İnsana Yakışır İş Günü sloganı; insana yakışır işin özellikle bir boyutuna odaklanarak, “Ücret Artış Zamanı” olarak belirlendi.

Dünya İnsana Yakışır İş Günü’nde, dünya sendikalarıyla birlikte “Ücret Artış Zamanı” sloganını yükseltiyoruz. İnsana yakışır bir ücret, insana yakışır bir çalışma ortamı ve en nihayet insanca bir yaşam için sendikalı olmanın önemini bir kez daha vurguluyoruz.